شمارش معکوس برای بیکاری بزرگ / ترس از «نابودی نسل بشر» توسط هوش مصنوعی واقعی است
یک نظرسنجی جهانی نشان میدهد که نگرش به هوش مصنوعی، جهان را دو دسته کرده است؛ کشورهای در حال توسعه در آسیا و آفریقا با خوشبینی آن را یک فرصت میدانند، در حالی که کشورهای توسعهیافته غربی با احتیاط و نگرانی با آن مواجه هستند. با این وجود، ترس از بیکاری و نیاز به قانونگذاری دغدغهای مشترک در سراسر جهان است.
نگار علی- جدیدترین نظرسنجی جهانی که توسط موسسه «شوارتز رایزمن» و «دانشگاه تورنتو» با مشارکت بیش از ۲۳ هزار نفر در ۲۱ کشور جهان انجام شده است، پرده از شکافی عمیق در نگرش عمومی به هوش مصنوعی (AI) برمیدارد. این گزارش جامع که در اکتبر و نوامبر ۲۰۲۳ تهیه شده، نشان میدهد در حالی که کشورهای در حال توسعه در آسیا و آفریقا با آغوش باز به استقبال این فناوری میروند، کشورهای توسعهیافته غربی با ترکیبی از تردید، نگرانی و احتیاط با آن روبرو هستند. این دوگانگی نه تنها در احساسات کلی، بلکه در نگاه به آینده شغلی، اعتماد به نهادهای تنظیمگر و کاربرد AI در زندگی روزمره نیز مشهود است.
یک جهان، دو دیدگاه: خوشبینی در جنوب، بدبینی در شمال
دادهها به وضوح یک تقسیمبندی جغرافیایی-اقتصادی در نگرش به هوش مصنوعی را نشان میدهند. در یک سو، کشورهایی مانند هند، چین، کنیا، اندونزی و آفریقای جنوبی قرار دارند که با خوشبینی قابل توجهی به آینده AI مینگرند.
در سوی دیگر، کشورهای غربی و انگلیسیزبان مانند آمریکا، استرالیا، کانادا، فرانسه و بریتانیا با تردید و نگرانی بیشتری با این پدیده مواجه شدهاند.
این شکاف نشان میدهد که زمینه فرهنگی، اقتصادی و ژئوپلیتیک تأثیر مستقیمی بر پذیرش فناوریهای نوظهور دارد.
شغل: بزرگترین دغدغه مشترک جهانیان
با وجود تفاوت در نگرشها، یک نگرانی در سراسر جهان مشترک است: تأثیر هوش مصنوعی بر بازار کار.
نکته جالب اینجاست که حتی در کشورهای خوشبین مانند هند، نگرانی از دست دادن شغل شخصی بالاست، اما این نگرانی با باور به توانایی یافتن شغل جدید (۵۸٪ معتقدند آسان خواهد بود) تعدیل میشود. این در حالی است که در غرب، نگرانی از دست دادن شغل با بدبینی نسبت به یافتن جایگزین همراه است.
کاربرد و اعتماد
درک و استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی نیز داستان مشابهی از تفاوتهای منطقهای را روایت میکند.
دیپفیک (Deepfake): تهدید پنهان در عصر دیجیتال
دیپفیکها، محتواهای صوتی و تصویری فوقواقعگرایانهای هستند که میتوانند واقعیت را جعل کنند و تهدیدی جدی برای دموکراسی، امنیت و حریم شخصی افراد محسوب میشوند.
خودروهای خودران: رؤیایی دور از دسترس در جاده اعتماد عمومی
با وجود پتانسیل بالای این فناوری برای افزایش ایمنی و کارایی، گزارش نشان میدهد که جهان هنوز برای پذیرش خودروهای بدون راننده آماده نیست.
قانونگذاری و نگرانیهای وجودی
در میان این امیدها و ترسها، یک سؤال کلیدی مطرح میشود: چه کسی باید هوش مصنوعی را کنترل کند؟
پاسخدهندگان، شرکتهای فناوری (۴۵٪) و دولتها (۳۵٪) را مسئول اصلی تنظیمگری میدانند. با این حال، یک بیاعتمادی عمیق نیز وجود دارد؛ تنها ۲۰٪ معتقدند میتوان به شرکتهای فناوری برای خودتنظیمی اعتماد کرد. این دادهها نشاندهنده یک بحران اعتماد و نیاز فوری به چارچوبهای نظارتی شفاف و بینالمللی است.
همزمان، نگرانیهای وجودی نیز در حال افزایش است. نیمی از جمعیت جهان (۵۰٪) نگرانند که هوش مصنوعی در نهایت به تهدیدی برای بقای نسل بشر تبدیل شود. در همین راستا، ۵۸٪ از مردم رویکردی Lآهسته و محتاطانهK را برای توسعه این فناوری ترجیح میدهند، هرچند کشورهایی مانند هند و پاکستان همچنان طرفدار سرعت بخشیدن به این روند هستند.
جایگاه ایران در این چشمانداز جهانی کجاست؟
اگرچه ایران در این نظرسنجی حضور نداشته است، اما تحلیل دادههای جهانی میتواند چارچوبی برای درک وضعیت احتمالی کشورمان فراهم کند. ایران با داشتن جمعیت جوان، تحصیلکرده و علاقهمند به فناوری، شباهتهای بالقوهای با کشورهای خوشبین مانند هند و پاکستان دارد. احتمالاً در ایران نیز هیجان و تمایل به استفاده از ابزارهایی مانند ChatGPT بالاست و هوش مصنوعی به عنوان یک فرصت برای پیشرفت و کارآفرینی دیده میشود.
با این حال، نگرانیها در مورد بازار کار، حریم خصوصی و سوءاستفاده از فناوری نیز به همان اندازه میتواند جدی باشد. چالش اصلی برای ایران، ایجاد توازن میان استقبال از فرصتهای بیشمار هوش مصنوعی و تدوین چارچوبهای قانونی و اخلاقی برای مهار خطرات آن است. جهان در حال انتخاب مسیر خود در مواجهه با این انقلاب فناورانه است و ایران نیز باید هرچه سریعتر جایگاه و رویکرد استراتژیک خود را در این دوراهی بزرگ مشخص کند.
۲۲۷۲۲۷
